Wat is het terugkommoment?
Het terugkommoment is een verplicht onderdeel van de rijopleiding in België voor bestuurders die hun rijbewijs categorie B behalen. Het is ingevoerd met het oog op het verbeteren van de verkeersveiligheid, en maakt sinds 1 januari 2019 deel uit van het rijbewijs-traject. Kort gezegd: het terugkommoment is een opleiding die je moet volgen tussen de 6 en 9 maanden nadat je je voorlopig rijbewijs hebt omgezet naar een definitief rijbewijs. Deze opleiding is gericht op bewustwording, risicoperceptie en defensief rijden.
Wat het terugkommoment zo uniek maakt, is dat het geen traditionele rijles is. Het draait niet om het opnieuw aanleren van rijtechnieken, maar eerder om reflectie op het eigen rijgedrag en het inschatten van gevaren in het verkeer. Bestuurders krijgen via praktijkoefeningen en groepsgesprekken inzicht in hun eigen verkeersgedrag en worden aangespoord om veiliger en verantwoordelijker te rijden.
Deze opleiding duurt ongeveer vier uur en wordt georganiseerd door erkende rijopleidingscentra. Hoewel het geen examen of test bevat, is aanwezigheid verplicht. Wie het terugkommoment niet volgt binnen de gestelde termijn, riskeert een boete of zelfs de intrekking van het rijbewijs. De overheid ziet dit moment als een investering in het verminderen van verkeersongevallen onder jonge of onervaren bestuurders.
Het ontstaan van het terugkommoment
Het concept van het terugkommoment is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Het werd ingevoerd op basis van onderzoek en ervaringen uit andere landen, waar men vaststelde dat beginnende bestuurders een verhoogd risico vormen in het verkeer. De eerste zes maanden na het behalen van het rijbewijs zijn statistisch gezien de gevaarlijkste periode. Dat komt doordat nieuwe bestuurders nog niet de ervaring hebben opgebouwd om risico’s goed in te schatten of gepast te reageren in onverwachte situaties.
Door een verplicht terugkeermoment in te lassen na enkele maanden rijervaring, biedt men jonge chauffeurs de kans om stil te staan bij hun ervaringen. Het doel is om te leren van de fouten of bijna-incidenten, en het eigen rijgedrag bij te sturen nog voor het uit de hand loopt. De overheid hoopt op die manier het aantal ernstige ongevallen drastisch te verminderen.
Het terugkommoment wordt dan ook vaak vergeleken met een soort “realiteitscheck”. Waar tijdens de rijopleiding vooral de technische aspecten van het rijden aan bod komen, ligt de nadruk hier op attitude, inzicht en verantwoorde keuzes in het verkeer.
De rol van praktijkoefeningen en slipcursus
Tijdens het terugkommoment worden bestuurders geconfronteerd met realistische verkeerssituaties. Een belangrijk onderdeel daarvan zijn praktijkoefeningen, zoals een slalomparcours of een noodstop op een gladde ondergrond. Deze oefeningen doen sterk denken aan een slipcursus, waarbij het doel niet alleen is om de wagen technisch onder controle te houden, maar ook om de bestuurder bewust te maken van wat er fout kan gaan.
Hoewel het terugkommoment niet officieel een slipcursus is, zijn de gelijkenissen duidelijk. De deelnemer leert hoe hij of zij moet reageren in noodsituaties, zoals het verliezen van grip op een nat wegdek of het plots moeten remmen voor een obstakel. Deze ervaring maakt veel indruk en draagt bij aan een verhoogd risicobewustzijn.
De meeste deelnemers geven aan dat dit praktische gedeelte van het terugkommoment het meest leerzaam is. Het confronteert hen met hun eigen beperkingen als bestuurder én met de grenzen van het voertuig. Die inzichten leiden vaak tot een aangepast rijgedrag in het dagelijks verkeer. Dat is exact wat de overheid voor ogen had bij het invoeren van deze verplichte opleiding.
Waarom het terugkommoment verplicht is
De verplichting tot het volgen van het terugkommoment is vastgelegd in de Belgische wetgeving. Alle nieuwe bestuurders die hun voorlopig rijbewijs hebben gehaald na 1 oktober 2017, zijn verplicht om binnen een bepaalde periode deze opleiding te volgen. Deze verplichting geldt uitsluitend voor de categorie B, dus voor personenwagens.
De bedoeling van deze verplichting is om het aantal verkeersslachtoffers te verlagen. In België blijft verkeersveiligheid een grote uitdaging, vooral bij jonge chauffeurs. Studies tonen aan dat extra opleiding en begeleiding na het behalen van het rijbewijs effectief zijn in het verminderen van risico’s. Het terugkommoment biedt precies dat: een tweede leermoment, op een moment waarop de bestuurder al wat ervaring heeft opgedaan en dus vatbaarder is voor bijsturing.
Wat het terugkommoment ook effectief maakt, is het groepsaspect. Tijdens de sessies worden ervaringen gedeeld, vaak onder begeleiding van een verkeerspsycholoog of ervaren instructeur. Zo leren bestuurders niet alleen van hun eigen fouten, maar ook van de ervaringen van anderen. Dat groepsleren stimuleert zelfreflectie en zorgt voor blijvende gedragsveranderingen.
Wie het terugkommoment niet volgt, wordt officieel in gebreke gesteld en krijgt een brief van de overheid. Indien men dan nog geen actie onderneemt, kan het rijbewijs worden geschorst tot de opleiding alsnog wordt gevolgd. In sommige gevallen zijn er ook administratieve boetes van toepassing. Het is dus absoluut noodzakelijk om tijdig actie te ondernemen.
Het terugkommoment heeft inmiddels zijn waarde bewezen. Zowel verkeersorganisaties, rijscholen als politie zien een positieve impact op het rijgedrag van jonge chauffeurs. De investering in tijd en geld (het kost gemiddeld tussen de €90 en €120) weegt ruimschoots op tegen de voordelen op vlak van veiligheid en bewustwording.